| Πρόγραμμα Κοινωνικού Ινστιτούτου Ενεργών Πολιτών Ελλάδος
Τομέας: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Συντονίστριες τμήματος: Πάττυ Παπαδήμου, Υπεύθυνη Δημιουργικής Γραφής και Φιλαναγνωσίας Ελλάδος και Έφη Λοϊζά, Υπεύθυνη Δημιουργικής Γραφής Ανατολικής Μακεδονίας/ Θράκης Τηλ. Επικοινωνίας: 6977024950 Επιστημονικός Υπεύθυνος του προγράμματος: Ανδρέας Καρακίτσιος, Ομότιμος Καθηγητής, Παιδαγωγική Σχολή, ΑΠΘ με επικουρία συναδέλφων και διακεκριμένων συγγραφέων, ποιητών και πεζογράφων όπως οι Γ. Σκαμπαρδώνης, Γ. Μασμανίδης, Β. Τασιόπουλος, Χ. Κουτσουμπέλη, Γ. Παλαβός.
-Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, τρεις συναντήσεις: 16:45 – 19:00 -Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, τέσσερις συναντήσεις: 19:00 – 21:15
GR18 0172 2110 0052 1110 7513 689 ● Στην κατάθεση αναγράφεται υποχρεωτικά το ονοματεπώνυμο και το τμήμα παρακολούθησης. Επικοινωνία & Εγγραφή:
(στο menu: αίτηση εγγραφής)
παρακολούθησης. Δομή Προγράμματος Το Πρόγραμμα περιέχει τρίωρες συναντήσεις/σεμινάρια ( Εφτά συναντήσεις προσανατολισμένες στη «Συγγραφή» και τρεις ή τέσσερις στην εκπαίδευση μαθητών των δύο βαθμίδων) που αντιστοιχούν σε 42 διδακτικές ώρες. Τα πρώτα επτά τρίωρα σεμινάρια (21 διδακτικές ώρες) είναι προσανατολισμένα στη «Συγγραφή» και απευθύνονται σε όλους τους/τις σπουδαστές/τριες. Τα υπόλοιπα δύο Προγράμματα Α/θμιας Εκπαίδευσης και Β/θμιας Εκπαίδευσης τριών Συναντήσεων ( 9 ώρες) και τεσσάρων Συναντήσεων (12 ώρες) αντίστοιχα, είναι προσανατολισμένα στην εκπαίδευση μαθητών/τριων και απευθύνονται ξεχωριστά σε εκπαιδευτικούς της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης. Σημειώνεται ότι καλό είναι οι εκπαιδευτικοί να παρακολουθήσουν και το Πρόγραμμα «Συγγραφή», για να αποκτήσουν περισσότερη θεωρητική γνώση και εμπειρίες γραφής που θα κληθούν να εφαρμόσουν στο Σχολείο. Το Πρόγραμμα «Συγγραφή» επτά Συναντήσεων θα ξεκινήσει από τα μέσα Νοεμβρίου 2022, με 3-4 συναντήσεις το μήνα κάθε Σάββατο σε έντεκα (7) συναντήσεις διάρκειας τριών διδακτικών ωρών. Ακολουθούν οι τρεις ξεχωριστές συναντήσεις για την Α/θμια Εκπαίδευση και οι τέσσερις για την Β/θμια Εκπαίδευση. Όλα τα σεμινάρια/εργαστήρια θα είναι τριών διδακτικών ωρών και σε κάθε σεμινάριο θα προηγείται αποστολή εκπαιδευτικού υλικού (άρθρα, σημειώσεις, βίντεο κ.ά). Θα διανεμηθεί επιπρόσθετα πλούσιο επιλεγμένο εκπαιδευτικό υλικό. Το πρόγραμμα μπορούν να παρακολουθήσουν και όσοι έχουν ήδη παρακολουθήσει το Πρόγραμμα του Α΄ Κύκλου Δημιουργικής Γραφής. |
Σκοπός του συγκεκριμένου προγράμματος:
Το Πρόγραμμα «Δημιουργική Γραφή: Λογοτεχνία και Εκπαίδευση» στοχεύει σε μια άλλη, διαφορετική προσέγγιση και κατανόηση της λογοτεχνίας μέσω της εξοικείωσης και εκμάθησης των λογοτεχνικών κανόνων και της κατάκτησης των συγγραφικών δεξιοτήτων που την διέπουν και την ορίζουν. Αρχικά, επιδιώκεται η απελευθέρωση των δημιουργικών ικανοτήτων και της φαντασίας, που δικαιωματικά το κάθε άτομο διαθέτει και έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει και να αναπτύξει. Κατόπιν σε πρώτο επίπεδο ο στόχος του Προγράμματος επικεντρώνεται στην καλλιέργεια, ανάπτυξη και κατάκτηση των ιδιαίτερων συγγραφικών δεξιοτήτων που συνδέονται με συγκεκριμένες τεχνικές σύνθεσης, γραφής και λογοτεχνικής έκφρασης, που συνιστούν τη βάση της συγγραφής στην ποίηση και στην πεζογραφία. Εξετάζονται ως στοιχεία «γραμματικής» της λογοτεχνικής γλώσσας οι στιχουργικές μορφές και η μετρική, οι τρόποι και τα σχήματα λόγου της ποιητικής γλώσσας, οι αφηγηματικές τεχνικές στην πεζογραφία, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η κατάκτηση του λογοτεχνικού γραμματισμού, δηλαδή η μύηση και η εξοικείωση στη γραμματική της λογοτεχνικής γλώσσας και στη θεωρία των λογοτεχνικών ειδών.
Σε δεύτερο επίπεδο (στις συναντήσεις ανάλογα με την εκπαιδευτική βαθμίδα) επιδιώκεται η κατάρτιση των σπουδαστών/τριών σε θέματα δημιουργικής γραφής, που συνδέονται με το ευρύτερο πεδίο της τέχνης της λογοτεχνίας και της διδασκαλίας της στην Εκπαίδευση. Επιδιώκεται η κατάκτηση από μέρους των επιμορφούμενων εκείνων των ειδικών επαγγελματικών δεξιοτήτων, που θα τους καθιστούν ικανούς, κυρίως τους ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς, να οργανώνουν και να διεξάγουν οργανωμένες δράσεις Δημιουργικής Γραφής σε θεσμικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα αλλά και εξω-εκπαιδευτικά περιβάλλοντα πέραν του Σχολείου, όπως είναι οι Βιβλιοθήκες, οι κατασκηνώσεις και οι ομαδικές συναντήσεις ακόμη και οι Λέσχες Ανάγνωσης.
Τι μπορεί να σας προσφέρει το συγκεκριμένο πρόγραμμα;
Το Πρόγραμμα σχεδιάστηκε με βάση τις προδιαγραφές των αρχών και κανόνων της θεωρίας της Δημιουργικής Γραφής και προσφέρει τη δυνατότητα της ειδικής και ξεχωριστής ανάγνωσης και κατανόησης της λογοτεχνίας, της απομυθοποίησης του ποιητικού λόγου και κυρίως της απόλαυσης και γεύσης του ποιητικού στίχου, της λογοτεχνικής (περιγραφής, αφήγησης, διαλόγου, της εικόνας και της σκηνής). Εξίσου το Πρόγραμμα στοχεύει στην καλλιέργεια της δημιουργικότητας και στην απελευθέρωση των δημιουργικών δεξιοτήτων του κάθε ατόμου, καθότι η συνιστά μια ανθρώπινη ικανότητα ενυπάρχουσα σε διάφορους τύπους σε κάθε άνθρωπο και το πεδίο της δημιουργικής γραφής είναι συμβατό με την καλλιέργειά και την απελευθέρωσή της. Επιπρόσθετα, το Πρόγραμμα με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού υλικού και την εμπειρία από τα τέσσερα εξειδικευμένα σεμινάρια θα επιτρέψει στους εκπαιδευτικούς να διεξάγουν οργανωμένες δράσεις δημιουργικής Γραφής στο σχολικό τους περιβάλλον.
Επίσης, με το τέλος του Προγράμματος οι σπουδαστές/ στριες θα έχουν γράψει έναν ικανό αριθμό προσωπικών κειμένων, τα οποία ύστερα από επιλογή και διορθώσεις θα αποτελέσουν μια Ανθολογία κειμένων για Δημοσίευση.
Το Πρόγραμμα «Δημιουργική Γραφή: Λογοτεχνία και Εκπαίδευση» («Π.Δ.Γ.Λ.Ε.») διακρίνεται σε δυο ξεχωριστές ενότητες.
Στην πρώτη ενότητα (7 συναντήσεων), οι σπουδαστές και σπουδάστριες του Προγράμματος ασκούνται σε «ειδικές» αναγνώσεις της σύγχρονης λογοτεχνίας, ώστε να μετατραπούν σε επαρκείς και έμπειρους αναγνώστες, ικανοί όχι μόνο να διαβάζουν και να κατανοούν ένα λογοτεχνικό έργο αλλά να αντιλαμβάνονται τον τρόπο της σύνθεσης, τον τρόπο της κατασκευής του και να διαισθάνονται τις επιλεκτικές νοηματοδοτήσεις. Απώτερος στόχος είναι να δοθεί ευκαιρία στους σπουδαστές και σπουδάστριες να «εισβάλουν» στο λαβύρινθο των συναρθρώσεων και των επιμέρους αρχών και κανόνων της συγγραφής λογοτεχνικών κειμένων.
Στη συνέχεια, μέσω ειδικών ασκήσεων γραφής – παιγνιώδους χαρακτήρα πάντα- επιχειρείται σταδιακά η αποδέσμευση των σπουδαστών/τριών από τις μικρές «δειλίες» που εμποδίζουν την προσωπική τους έκφραση, αναστέλλουν τη δημιουργικότητα και συσσωρεύουν αναστολές και ατολμίες. Κατόπιν, διδάσκονται συγκεκριμένες τεχνικές γραφής αντίστοιχες των αρχών και κανόνων των τεχνοτροπιών και των λογοτεχνικών ειδών στα δυο γένη της λογοτεχνίας (ποίηση και πεζός λόγος). Ακολουθούν ανάλογες προσεγγίσεις της σύγχρονης λογοτεχνίας και ανοίγονται δρόμοι «επισκέψεων» και «κρυφών βλεμμάτων» στα προσωπικά εργαστήρια των κλασικών και σύγχρονων συγγραφέων, με στόχο την πρόσληψη και κατανόηση των τεχνικών σύνθεσης ενός ή πολλών στίχων, μιας ιδιαίτερης πλοκής, ή της αρχιτεκτονικής σύνθεσης ενός στίχου μιας τροφής (μορφολογικά, ειδολογικά και νοηματικά).
Στη δεύτερη ενότητα (τριών και τεσσάρων συναντήσεων ανάλογα με την εκπαιδευτική βαθμίδα) η Δημιουργική Γραφή συνδέεται με τη διδασκαλία της λογοτεχνίας. Ειδικότερα, επιδιώκεται η κατάκτηση από μέρους των επιμορφούμενων, εκείνων των ειδικών παιδαγωγικών δεξιοτήτων που θα τους καθιστούν ικανούς, να οργανώνουν και να διεξάγουν οργανωμένες δράσεις Δημιουργικής Γραφής σε θεσμικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα Προσχολικής, Δημοτικής και Β/θμιας Εκπαίδευσης αλλά και σε εξω-εκπαιδευτικά περιβάλλοντα Επιδιώκεται η εξοικείωση με ειδικές τεχνικές πρόκλησης διαφόρων τύπων και μορφών γραφής, που συνδέονται με την ανάπτυξη της φαντασίας, της δημιουργικότητας των μαθητών/τριών, με τη συνολική ανάπτυξη και εξέλιξη της προσωπικότητάς των. Βασική αρχή είναι να προσφέρουν τη δυνατότητα και ευκαιρία στους μικρούς μαθητές τους, να «παίζουν» με τις λέξεις, όπως ακριβώς παίζουν με τους ήχους και τα χρώματα σε άλλες περιπτώσεις.
Γενικεύοντας, στην ουσία ο κεντρικός στόχος των συναντήσεων συνίσταται σε πρώτο επίπεδο στην εξοικείωση των σπουδαστών/τριών στο πεδίο της δημιουργικής γραφής, στην κατάκτηση συγγραφικών δεξιοτήτων και στην κατάκτηση παιδαγωγικών δεξιοτήτων που συνδέονται με τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στη σχολική τάξη.
Η αναγκαιότητα του προγράμματος
Η Δημιουργική Γραφή συνδέεται άμεσα με την προσωπική εξέλιξη και ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου και είναι συμβατή με την ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητάς του, καθώς όλοι και όλες είναι ικανοί/ές για τη λογοτεχνική συγγραφή και τη σύνθεση ενός ποιήματος ή αφηγήματος. Συνδέεται επίσης με την κατάκτηση του λογοτεχνικού γραμματισμού στο Σχολείο. Στην ουσία μπορεί να βρίσκεται στην αφετηρία όλων των ειδών και μορφών γραφής αλλά και να υπερβαίνει τις τυποποιημένες σχολικές ασκήσεις προσθέτοντας ευρύτητα και ποιότητα. Η απουσία ανάλογων προσεγγίσεων την καθιστά απαραίτητη, πολύ δε περισσότερο, εφόσον οι νέες προτάσεις διδασκαλίας της λογοτεχνίας στα καινούργια Αναλυτικά Προγράμματα, συνδέονται άμεσα με τη στοχοθεσία και τις πρακτικές της Δημιουργικής Γραφής.
Σε ποιον απευθύνονται
Σε όλους όσους αγαπούν τη λογοτεχνία, την αυτοέκφραση, τις καινούριες εμπειρίες, την επικοινωνία, τη συμμετοχή σε ομάδες και τις εκπλήξεις. Ένα από αυτά ή όλα μαζί. Ίσως η σωστή ερώτηση θα ήταν σε ποιους δεν απευθύνονται.
Η πρώτη ενότητα απευθύνεται σε όλους/ες που ενδιαφέρονται, για τη βελτίωση της σχέσης τους με τη λογοτεχνία, την προσωπική τους καλλιέργεια και την κατάκτηση συγγραφικών δεξιοτήτων. Η δεύτερη ενότητα αφορά κυρίως στους εκπαιδευτικούς της Α/βάθμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης.
Πρώτος Κύκλος συναντήσεων ( 3 συναντήσεις)
Ο πρώτος κύκλος συναντήσεων έχει προσανατολισμό την εξοικείωση των σπουδαστών με το σώμα της ποίησης και επικεντρώνεται στην ποιητική δημιουργία.
Κεντρική θέση έχει η παρουσίαση/διδασκαλία της γραφής των δυο πλέον σημαντικών ποιητών και κυρίως του Κ. Καβάφη και Γ. Σεφέρη, καθώς το αρχείο των ποιητών αυτών είναι γεμάτο από προσωπικές απόψεις για την ποιητική γραφή αλλά και από σχεδιάσματα και ποικίλες συγγραφικές σκέψεις που αναδεικνύουν τις προσωπικές τεχνικές και μεθόδους γραφής (ιστορική και μυθική μέθοδος).
Α. Η ποιητική του στίχου
1η Συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος
Δημιουργική Γραφή. Το ποιητικό γένος. Η ιστορία και η εξέλιξή του.
Στιχουργική, Παραδοσιακός, ελευθερωμένος και ελεύθερος στίχος. Στιχουργικές ασκήσεις/εφαρμογές.
2η Συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος & Βαγγέλης Τασιόπουλος
Επίσκεψη στο εργαστήριο ποιητών, Ε.Α. Πόε, Κ. Π. Καβάφη, Γ. Σεφέρη,. Προηγείται η περίπτωση του Κ.Π.Καβάφη και έπεται η μυθική μέθοδος του Γ.Σεφέρη.
Στιχουργικές ασκήσεις/εφαρμογές.
3η Συνάντηση: Γιάννης Μασμανίδης & Χλόη Κουτσουμπέλη και και Ανδρέας Καρακίτσιος
Σύγχρονοι ποιητές, τεχνική a la manière de, (με τον τρόπο του) ή ξεκινώντας από ένα ποίημα. Ασκήσεις/εφαρμογές. Παρωδίες. Οπτική ποίηση, Καλλιγράμματα, Χάι Κου.
Δεύτερος Κύκλος συναντήσεων (4 συναντήσεις)
Β. Η ποιητική της αφήγησης
Η δεύτερη ενότητα προσανατολίζεται στον πεζό λόγο και κυρίως στις αφηγήσεις βραχείας φόρμας
1η συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος
Περιγραφή, και Διάλογος, τα τοιχία της αφήγησης. Ασκήσεις /εφαρμογές.
2η συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος & Νίκος Τακόλας
Στοιχεία αφήγησης. Σκηνή, πλοκή, χώρος, χρόνος. Ανάλυση αφηγηματικής μονάδας και ελάχιστης αφηγηματικής δομής. Αφηγηματολογία και γραφή. Ασκήσεις /εφαρμογές
3η συνάντηση: Γιώργος Σκαμπαρδώνης & Ανδρέας Καρακίτσιος
Χαρακτήρες και πρόσωπα. Αφηγήσεις βραχείας φόρμας: παραδοσιακό και νεωτερικό αφήγημα, Ασκήσεις γραφής. Επιλογή αφηγηματικών τεχνικών, αναζήτηση τύπων γραφής) αυτοβιογραφικός, παραδοσιακός, νεωτερικός. Η γραμματική της νεωτερικής γραφής.
Ασκήσεις στη σύνθεση χαρακτήρων, σκηνικού, στη χρήση οπτικής γωνίας και προοπτικής και κλασικών τεχνικών αφήγησης.
4η συνάντηση: Μινιμαλιστική Αφήγηση και διήγημα (Μικροαφήγηση, μικρομυθοπλασία, μικροδιήγημα, μπονζάι, flash fiction).
Στη συνέχεια οι σπουδαστές/τριες επιλέγουν τα εξειδικευμένα σεμινάρια που αντιστοιχούν στη Α/θμια και Β/θμια Εκπαίδευση.
Τέσσερις συναντήσεις κατ’ επιλογήν:
-
Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση
Α΄ ( η ποιητική του στίχου: το παίγνιον)
1η Συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος & Ειρήνη Λαρδούτσου
Συνθήκες μετατροπής της τάξης σε εργαστήριο Δημιουργικής. Γραφής.
Το ποιητικό γένος ( Μετρική, εικόνες, ποιητικές τεχνοτροπίες). Με δράσεις – παιγνίδια βιώνουμε το ρυθμό, το μέτρο και τη μελωδία στον ποιητικό στίχο. Η ειδική πρόσληψη του ποιήματος ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, αρχικά με βάση τον ήχο και το ρυθμό αργότερα με βάση το νόημα.
2η Συνάντηση : Δημήτριος Γουλής & Ανδρέας Καρακίτσιος
Από τον ένα στίχο στον άλλο και από το ένα ποίημα στο άλλο. (Μεταποιήματα). Δράσεις και παιγνίδια που οδηγούν στην εξοικείωση με τους δρόμους των εμπνεύσεων στο Λίμερικ, Χάικου και στην οπτική ποίηση (Καλλίγραμμα).
3η Συνάντηση : Αντωνία Πατσιοδήμου & Ανδρέας Καρακίτσιος
Η γραμματική της ιστορίας, Χαρακτήρες και πρόσωπα, λαϊκό παραμύθι. Ασκήσεις OYLIPO, στη σύνθεση χαρακτήρων, σκηνικού, στη χρήση οπτικής γωνίας και προοπτικής και κλασικών τεχνικών αφήγησης. Κατασκευή ιστοριών με τη βοήθεια τεχνικών, εικόνων, σουρεαλιστικών παιγνιδιών, του φανταστικού διώνυμου, της παραμυθοσαλάτας κ.α.
-
Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
1η Συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος
Συνθήκες μετατροπής της τάξης σε εργαστήριο Δημιουργικής. Γραφής.
Η παιδαγωγική της Δημιουργικής Γραφής, του Αναλυτικού Προγράμματος. Θεωρίες λογοτεχνίας. Η περίπτωση της θεωρίας της πρόσληψης.
(αρχή απροσδιοριστίας, ορίζοντας προσδοκιών, αναγνωστική ανταπόκριση )
2η Συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος
Τεχνικές παρωδίας, διδακτικές και παιδαγωγικές εφαρμογές. Δημιουργική Γραφή και κριτική ανάγνωση, διδακτικές επιλογές και παιδαγωγικές εφαρμογές, το πρόβλημα της αξιολόγησης.
3η Συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος& Ελεονώρα Αναγνώστου
Αναγνώσεις, ο ερμηνευτικός διάλογος, το ερμηνευτικό σχόλιο. Ασκήσεις και εφαρμογές, σχετικά με τροποποίηση των αφηγηματικών συμβάσεων του κειμένου, της εστίασης, της οπτικής γωνίας, του αφηγητή, συνέχιση της ιστορίας ή συγγραφή εναλλακτικού τέλους, σύνθεση ενός νέου κειμένου.
4η Συνάντηση: Ανδρέας Καρακίτσιος & Βαγγέλης Τασιόπουλος
Ασκήσεις στη μινιμαλιστική αφήγηση: μικροαφήγηση, μικρομυθοπλασία, μικροδιήγημα, μπονζάι, flash fiction, microfiction.
